Rok 2016 ogłoszono Rokiem Henryka Sienkiewicza. Okazją do ustanowienia patronatu jestfakt, że w tym roku wypada 170. rocznica urodzin oraz 100. rocznica śmierci pisarza.

 W uchwale podkreślono, że Sienkiewicz to "pierwszy Polak uhonorowany Nagrodą  Nobla w dziedzinie literatury, doceniony za całokształt twórczości". "Jego powieści historyczne podtrzymywały na duchu kolejne pokolenia Polaków w czasach narodowych niedoli" - czytamy.

"Twórczość Henryka Sienkiewicza, działalność społeczna i nieustanne orędownictwo za niepodległym państwem polskim odegrały niezwykle istotną rolę w odzyskaniu przez Polskę państwowości. Niech Sienkiewiczowska spuścizna stanowi podstawę patriotycznego wychowania młodych pokoleń Polaków" - głosi uchwała. Przytoczono w niej też słowa Stanisława Cata-Mackiewicza, który napisał o Sienkiewiczu: "My wszyscy z niego".

Henryk Sienkiewicz

170 rocznica  urodzin   - 100  rocznica  śmierci

Daty   jak   klamra     spinające  życie. A kariera  pisarza  zaczęła się jak każdego człowieka  bardzo prozaicznie - od urodzin. Oto w dniu  7 maja  1846 roku  proboszcz we wsi Okrzeja  na Podlasiu  nadał cztery imiona niemowlęciu:Henryk Adam Aleksander Pius . Z dwudniowym noworodkiem płci męskiej stawił się  Wielmożny  Józef Sienkiewicz  ojciec – mający trzydzieści dwa lata , w Grotkach zamieszkały . Towarzyszyli mu krewni żony ,, Wielmożnej  Stefanii 
z Cieciszowskich  lat dwadzieścia ośm  mającej”.     
     Przyszły  pisarz był drugim synem  dziedzica Wrotek   i starszym bratem
czterech sióstr. Życie zaś jego przebiegało  w różnych wioszczynach podlaskich , nabywanych  bądź  dzierżawionych  przez ojca..
      Dzieciństwo sielsko – anielskie trwało do roku 1858 , gdy  chłopca oddano
 do szkoły w Warszawie. Ostateczne zerwanie  ze wsią  nastąpiło  trzy lata później ,. bowiem ojciec musiał sprzedać włości i z resztkami ocalonego mienia  przenieść się do Warszawy .Ponownie jednak ,nie mogąc się  utrzymać  w mieście  , rodzina wróciła na Podlasie  osiadając  na chudych  dzierżawach w Łazach  i Woli Gułowskiej. W międzyczasie  zmarła  matka pisarza, a ojciec z osieroconymi córkami przeszedł pod opiekę syna , dopiero początkującego i klepiącego biedę literata.   
    Literatowi  temu niezbyt  wiodło  się w nauce. Osiemnastoletni  uczeń zarabiający  korepetycjami , zbuntował się   i oświadczył  ,, Opuszczam szkołę...”. Wysiedział  w klasie  do końca roku  , następnie wyruszył  jako  korepetytor  na wieś i zatrudnił się na rok  we dworze Wejcherów  pod Płońskiem. Pobyt te  dał całkiem pozytywny wynik. Sienkiewicz powrócił na jesieni  do Warszawy  , zdał maturę i przystąpil do egzaminu  wstępnego  na Uniwersytet Warszawski  , noszący wtedy  nazwę Szkoły Głównej. Mimo  dwójek  z języka greckiego  i historii  naturalnej został przyjęty w szeregi  studentów  Alma Mater.  Co prawda zmieniał kierunki: od wydziału  prawnego , poprzez lekarski  by na koniec  zatrzymać na filologicznym  ale za  to  stawiał kroki  na polu literatury. Jego powieść  ,, Na marne '', spotkała się ze słowami Kraszewskiego  ,, Rzadko  pierwsza praca  jest tak dojrzała''. Uniwersytetu  nie ukończył , nie przystąpił bowiem do egzaminu  z języka greckiego,   ale  w literaturze zaistniał.  Zaczął  pracę  jako felietonista  w ,, Przeglądzie Tygodniowym '' pod pseudonimem  LITWOS, gdzie wydrukowano między  innymi  dwa  tomiki jego opowiadań  ,, Humoreski  z teki Worszyłly'' , przy czym  na tytule  drugiego z nich  autorowi przerobiono  nazwisko na   Henryk Stankiewicz. 
    Późniejsze  lata pisarza  to podróże  , działalność  literacka  oraz   różne  etapy życia osobistego.
          Podróże  :  To ,, dobrowolne  wygnanie '' na drugą półkulę czyli  do Ameryki  na dwa lata. Co zaowocowało  ,, Listami z podróży''
 Odwiedził  również  :   Paryż , Rzym , Konstantynopol , Ateny . Podróżował  do Hiszpani. . Wyprawił się także do Afryki  gdzie zwiedził Egipt i ZanzibarPisal stamtąd ,, Listy z Afryki''.Jego  wyjazdy do  Szwajcarii związane  też były z chorobą  jego  pierwszej żony Marii. W  życiu Henryka  Sienkiewicza  zaistniało pięć  kobiet  o tym imieniu : Maria Kellerówna , Maria  Szetkiewiczówna , Maria Wołodkowicz,  Maria  Radziejewska , Maria Babska. Nie zawsze  te związki  miały  szczęśliwe zakończenie.

Maria Kellerówna  - narzeczeństwo zostało zerwane
Maria Szetkiewiczówna  - pierwsza żona  pisarza  i matka jego dzieci, zmarła  po czterech latach małżeństwa .
Maria Wołodkowicz – druga żona  , małżeństwo zakończone rozwodem  po trzech latach.
Maria   Radziejewska  – łączyła ją przyjaźń  z literatem.
Maria Babska  - cioteczna siostrzenica  Henryka Sienkiewicza  i jego trzecia żona , czułość , troskliwość  i uśmiech – taki był klimat jego ostatniego małżeństwa.       

Twórczość  literacka

 Po powrotach z wojaży Sienkiewicz   wrócił  do zajęć  dziennikarskich w ,,Gazecie Polskiej '' i ,,Niwie''   jednocześnie  mając kłopoty  materialne   zaczął dorabiać odczytami . Na tym polu zdobył ogromne uznanie jako prelegent , o czym zabawnie ,   utrwalił w swych ,, Kronikach'' Bolesław  Prus  , pisząc ,, Przeorowi kamedułów  na Bielanach  radzi  ktoś  ...Co niedziela  na  kazania przyjeżdżać   będzie po sto karet  , byle on mówił  '' ( w domyśle Sienkiewicz).

    Główne  utwory  pisarza oprócz szeregu nowel , opowiadań i powieści to powszechnie znana  ,, Trylogia', na którą  składa się ,, Ogniem i mieczem '' - powieść z lat dawnych  jak brzmiał podtytuł   , początkowo miała się nazywać  ,, Wilcze Gniazdo''.  Pisana była w różnych miejscowościach . Początkowo w Warszawie ,  następnie w Nałęczowie , w Arcachon , Menton ,  w miarę jak  choroba  żony  przerzucała ich obojga z jednej stacji  klimatycznej do drugiej.

  Potop-   druga część trylogii , w podobnych  , tylko jeszcze cięższych warunkach  powstawał  ten utwór. Niektóre jego rozdziały powstawały wśród  największej rozpaczy  , chwili  gdy wszelka nadzieja ratunku  biednej pani  Henrykowej nikła , wtedy  jedynym środkiem  oderwania myśli  od przewidywanej katastrofy  była forsowana  praca nad powieścią.


Pan Wołodyjowski – powieść zamykająca ,, cyklus'' zwany trylogią  , w ciągu jej powstawania miała problemy z bohaterami.  Otóż  autentyczny pan Wołodyjowski był czwartym mężem  Krystyny Jeziorkowskiej i to nie ostatnim- bowiem po jego śmierci  , niepocieszona  wdowa   znalazła następcę . Cóż  na to Sienkiewicz ,, Już wymyśliłem  typ dziewczyny – hajduczka a tu masz diable wdowę , jeszcze po trzech mężach !. Znalazł jednak wyjście  z sytuacji . Otóż na kartach powieści  zrobiono pannę Basię  wdową  de facto  po trzech  podkochujących się w niej rycerzach , którzy , wszyscy  zginęli.

,, Ouo vadis „  dzieło , które uzyskało nagrodę Nobla   , również praca nad nim  nie odbyła  się bez kłopotów.  Bowiem  będąc  gościem  w domu   Raczyńskich , Sienkiewicz naśladując  panią domu ,  jedną ręką podniósł  za patkę sześcioletniego syna  gospodarzy i nadwerężył sobie ścięgno . W wyniku czego  przez kilka tygodni musiał   zrezygnować  z kontynuowania  powieści. Żył też w strachu , że nie odzyska  władzy  w chorej ręce  co uniemożliwi  mu pracę   i  co za tym idzie  pozbawi  możliwości zarabiania.  

 Krzyżacy  - miały być  koroną  jego twórczości  i dawały możliwość uzyskania  ,, niezgorszej  sumy  dla dziecisków  po tatusiu'' . Napisanie ich  zajęło mu  około czterech lat. Zakończone zostały  10 marca 1900 roku.

W pustyni i puszczy – według  autora , ,, Każdy  powieściopisarz  powinien  , podług mego zdania, choć raz  w życiu  coś dla dzieci napisać  , więc postanowiłem  zacząć powieść  pod  tytułem ,, Przygody dwojga dzieci  w Afryce środkowej''. Była ona  ostatnim wzlotem pisarskim mistrza  zakończonym  2 czerwca 1911 roku .

Dniem   zamykającym  twórczość pisarza okazał się dzień  1 sierpnia 1914 roku  , w którym to ukazały się ,, Legiony ''  a  właściwie rozdział cz. 1 ,, Pod Dąbrowskim  obejmujący  tylko wstępny  etap dziejów legionowych.

  Henryk Sienkiewicz  - zmarł według świadectwa lekarskiego na sklerozę  naczyń wieńcowych  15 listopada  1916 roku  o godzinie  dziewiątej wieczorem  w hotelu Aulac  w Vevey w Szwajcarii

  
 
Opracowała p. E. Włodarczyk na podstawie:   Wachowicz Barbara    ,, Marie jego życia „   Warszawa  , 1986  Wydawnictwa Radia i Telewizji.

Krzyżanowski  Julian    ,, Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy  . Warszawa ,1986 Państwowy  Instytut Wydawniczy.